Su ulaşımı

Su ulaşımı, en ucuz ulaşım türüdür. Azerbaycan\'ın bütün deniz yolları Hazar Denizinin en büyük limanı olan Bakü’den başlamaktadır. Bakü\'den Astrahan\'a, Mahaçkale\'ye, Orta Asya\'ya ve İran’ın Enzeli limanına ulaşılabilmektedir. Azerbaycan’dan, Hazar Denizi → Volga nehri → Volga - Don Kanalı → Don Nehri → Azak Denizi üzerinden dünya okyanusuna açılmak mümkündür. Azerbaycan gemileri; Volga-Don kanalının yanısıra, Volga-Baltık ve Baltık-Ak Deniz kanalları ile de dünya okyanusuna açılabilir. Bakü-Türkmenbaşı, Bakü-Aktau ve Bakü-Bekdaş arasında çalışan demiryolu feribotu 11 saat içerisinde iki kıyı arasında ulaşımı sağlamaktadır. Hazar Denizi\'nde tankerler aracılığıyla petrol taşınmaktadır. Kışın Hazar Denizinin kuzeyi donduğundan, Bakü-Astrahan güzergahı çalışmamaktadır. Kış sezonunda bu istikamette çalışan gemilerin çoğunluğu Karadeniz ve Akdeniz\'de bulunan limanlara yük taşımaktadır. Bu sayede Azerbaycan bütçesine büyük döviz katkısı sağlanmaktadır.

Azerbaycan\'ın su ulaşımında; Azerbaycan Devlet Hazar Deniz Gemiciliyi ve Bakü Deniz Ticaret Limanı büyük bir öneme sahiptir.

Hazar Deniz Gemiciliği 21 Mayıs 1858 tarihinde kurulmuştur. Bu tarihte Rusya Senatosunun kararnamesi ile “Kafkasya ve Merkür Stock Denizcilik Cemiyeti” kurulmuştur. Hazar Deniz Gemiciliği 1992 yılına kadar SSCB Deniz Donanması Bakanlığı bünyesindeki 17 gemicilik müdürlüğünden biriydi. SSCB dağıldıktan sonra 15 Sovyet Cumhuriyetinden 7\'si SSCB deniz donanmasını bünyesinde barındırdı. Hazar Denizi ise Azerbaycan bünyesinde kalmıştır.

Ulaştırma donanması 71 adet nakliye gemisi ve 1 adet su taşıyan gemi olmak üzere toplam 72 adet gemiden oluşmaktadır. Bunlardan 36 tanesi, sıvı yük taşıyan tanker gemiler, 7 adet sallar gemi, 2 adet RO-RO tipi uluslararası gemi, 26 adet kuru yük taşıyan gemi olmak üzere toplam 375 bin ton kapasiteye sahiptir. Ulaştırma donanmasına ait 23 adet kuru yük gemisi Karadeniz ve Akdeniz denizlerinde “Time Charter” sözleşmesi uyarınca ticari seferler gerçekleştirmektedir. Diğer gemiler ise Hazar havzasında işletilmektedir. Gemicilik, Hazar Denizinde Avrupa-Kafkasya-Asya (TRACECA) ulaşım koridorunu bağlamaktadır. Trans-Hazar gaz boru hattı güzergahında; demiryolu vagonları, otomobil ve yolcu taşıyan gemiler, feribotlar ve tankerler yer almaktadır.

Hazar Deniz Gemiciliğinin tanker filosu Hazar Denizinde en güçlü filodur. Avrasya koridorunda Çin’in Lianyungang limanından başlayarak Avusturya’nın başkenti Viyana kentine kadar uzanmaktadır. Bu, yaklaşık 11-12 bin km`lik mesafedir. Yükler, çeşitli ulaşım araçları ile farklı yasama, gümrük ve sınır prosedürlerine uygun olarak birçok ülkeden geçerek taşınmaktadır. Avrasya güzergâhında Hazar Deniz Gemiciliği, Hazar Denizinin temel yük üssüdür. Taşımacılık, Hazar Deniz Gemiciliğe ait tankerler ile Aktau-Abşeron, Alaca-Abşeron, Alaca-Bakü, Okarem-Abşeron, Aktau-Bakü ve Türkmenbaşı-Bakü rotaları üzerinden yapılmaktadır.

1902 yılında Bakü Uluslararası Deniz Ticareti Limanı adı altında kurulmuştur. Azerbaycan Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandıktan sonra, 1 Ocak 1992 yılı tarihinden itibaren Deniz Ticaret Limanı, Hazar Deniz Gemiciliği bünyesinden çıkartılarak bağımsız bir kurum olmuştur. Deniz Ticaret Limanı yılın 365 günün 24 saati çalışmaktadır.

Liman 5 terminalden oluşmaktadır. Bunlar:

1. Ana yük terminali

2. Konteynır terminali

3. Feribot terminali

4. Dübendi petrol terminali

5. Toplu taşıma terminali

Ana yük terminalinin uzunluğu 858 m olup bu terminal 7 eşit köprüden oluşmaktadır. Bu köprülerden biri özel olarak “Ro-Ro” tipi gemilerin geçişi için tasarlanmıştır. Köprüde suyun derinliği 7 metreye kadar ulaşmaktadır. Teknik anlamda yük kaldırma kapasitesi 5-40 ton arasında olan 16 adet portal vinçler bulunmaktadır. 1,5 tondan 10 tona kadar yük taşıma kapasiteli çeşitli yükleyici araçlar bulunmaktadır. 100 adet rolle-treylerler ve “Sisu” markalı tartıcı traktörler vardır. Terminalde esasen tane – adet,  kalıp ve şekilli, orman ve oto teknik gibi konteynır yükleri taşınmaktadır.

Terminal yılda 2 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahiptir. Gün içinde aynı anda 3 gemi, 150 civarında vagon ve 100 taşıt,  yük taşıma gerçekleştirebilmektedir.

Terminalin, demir yolu hatlarının uzunluğu 8 km`dir. Uygulama çalışmaları için 4 adet lokomotif, lokomotif ekibi, deposu, demiryolu ve taşıt terazileri vardır. Terminalin 24.000 m² olan açık deposu ve toplam alanı 10.000 m² olmak üzere 5 adet kapalı deposu vardır.

Konteynır terminali yılda 15.000 adet konteynır kabul etme kapasitesine sahiptir. Terminalde konteynırları ve içerisindeki yükleri işlemek için 1.250 m² kapalı deposu ve 1.600 m² konteynır kortu vardır. Konteynır işlemlerine kontrol amacı ile alışveriş istasyonunda özel programlanmış bilgisayar sistemi kurulmuştur. Terminalde tüm işlemler, 2 adet modern “Kalmar“ tipi konteynır yükleyici araçlar, 2 adet “Terberg“ tipi tartıcı, 6 adet konteynır römorku bulunmaktadır. Bu römorkörlerin her birinin yük taşıma kapasitesi 2,5 tondur. 3 adet “Hayster“ tipi yükleyici araçlarla gerçekleştirilmektedir.

Feribot terminali, her birinin uzunluğu 87 metre olan 2 adet kaldırıcı köprüye sahiptir. Köprülerin yanında suyun derinliği 8-10 metredir. Feribot her yolcu için 28 vagon veya 45 treyler kamyon, 202 yolcu ve 50 adet binek aracı alabilir. Terminal yılda 8 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahiptir.

Petrol terminali, genel uzunluğu 582 metre olan 4 adet köprüye sahiptir. Bunlardan ikisi kullanımdadır. Aynı zamanda 5.000 tondan 12.000 tona kadar ağırlıkta 4 tankere hizmet verebilmektedir. Köprülerin yanında suyun derinliği 9,6 metredir. Petrol terminali yılda 10 milyon ton yük taşımak kapasitesine sahiptir. Gemilerin Hareketini Yönetme Servisi (GHYS) terminalde yer almaktadır. 600-1600 ag-de iki yedek gemi, gemilerin güvenli şekilde kıyıya çekilmelerini sağlamaktadır.

Toplu taşıma terminalinin uzunluğu 130 metre olan köprü sağlamaktadır. Terminalde gezi gemileri Bakü nüfusu ve misafirlerine hizmet vermektedir. Devlet Petrol Şirketi çalışanları Hazar Denizinin deniz yataklarına yolcu terminalinden gitmektedir.

Ayrıca, Bakü Deniz Limanında, Liman Donanması faaliyet göstermektedir. Donanmaya 20 gemi dahildir. Bunlar: Yedek gemiler, petrol atıklarını toplayan gemiler, itfaiye gemileri, pilot botu, kanalizasyon ve atık sular kabul eden gemiler, kontrol botu, vinç gemisi, gezi gemileri, yakıt dolduran gemi.

Bu gar binasının temeli 1970 yılında atılmıştır. Şu an onarımdan yeni çıkmış garda Kazakistan, Türkmenistan ve Rusya\'ya seyahat eden gemi ve feribotlar çalışmaktadır. İki gemi ise “Neft Daşları”na sefer etmektedir. Garda 120 kişilik yemek, 400 kişilik konferans salonu, misafir ve diğer hizmet odaları bulunmaktadır.