Metro

20. yüzyılın 30’lu yılları başında Bakü sadece Kafkas’ın değil, aynı zamanda bütün eski SSCB’nin büyük nüfuslu sanayi, medeniyet ve bilim merkezlerinden birine dönüşmüştür. Buna göre de Moskova ve Leningrad şehirlerinde metro inşasından sonra 1932 yılında Bakü şehrinin gelişiminin Ana Planının ilk taslağında metro inşasına karar verildi. 

Fakat bir müddet sonra başlanan 1941-1945 savaşı bu amacın gerçekleşmesine engel oldu. Sadece 1947 yılında, yani savaştan 2 yıl sonra hükümet proje araştırma faaliyetlerinin başlanması konusunda karar aldı. 1949 yılında metro inşaatı altyapısının oluşturulmasına başlandı. 1954 yılında ise birinci hattın teknik projesi onaylandı ve metrosunun 12,1 km.lik hattının inşası başlandı. Baş yol deniz sahilinden 500-700 m uzakta koya paralele bir şekilde yapılmıştı.

1953 yılında inşaat faaliyetleri geçici olarak durduruldu ve 1960 yılında tamamlandı. Bu da Bakü metrosunun hizmete sokulmasını bir hayli geciktirdi.

1966 yılında bünyesinde hareket, hareket trenleri, yol ve tünel aygıtları, sağlık teknolojisi ve elektromekanik, işaret verme ve iletişim, materyal-teknik teminat hizmetleri gibi 6 hizmeti olan Bakü Metrosu Kurumu tesis edildi.

6 Kasım 1967’de Bakü şehrinde metronun 5 istasyonu - Bakü Soveti, 26 Bakü Komissarı, 28 May, Genclik ve Neriman Nerimanov istasyonları ve 9,2 km.lik yeraltı hatlara sahip 1. etabı hizmete sokuldu. Bu istasyonlardan 4’ü büyük derinlikte idi. Bunlardan da birisi Garaşehir adlanan bölgede yerleşen Hatai istasyonu. 

25 Kasım 1967’den metronun devamlı hizmeti ve trenlerin program üzere hareketi başladı.

Birinci bölgeden sonra 2,3 km.lik ikinci bölge faaliyete başladı. Sonra 6,4 km.lik üçüncü bölge kullanıma sokuldu. Bu da büyük 8. kilometre kasabasını ve sanayi bölgesini zonasını şehir merkezine bağladı. 9,1 km.lik ikinci etap ise Bakü yaylasının Kuzeybatı bölgesinden geçti ve bu bölge beş istasyonun inşasıyla birlikte 1985 yılında tamamlandı. Buradaki istasyonlardan ikisi büyük derinlikli istasyonlardır.

28 May istasyonuna geçit olarak inşa edilmiş Cefer Cabbarlı istasyonu 1993 yılında kullanıma sokulmuştur.

2002 yılında hizmete sunulan Hezi Aslanov istasyonunun tamamlanması için Avrupa Birliyi 4.1 milyon Euro ayırmıştır.

2006 yılından itibaren eski jeton ödeme sisteminin yerine yeni RFİD kartlar uygulanmaya başlamıştır. 2007 yılında tam olarak bu kartların kullanımına geçilmiştir.

9 Ekim 2008’de Nesimi istasyonu hizmete sunulmuştur.

30 Aralık 2009’da Azadlık Prospekti istasyonu hizmete sunulmuştur. 

29 Haziran 2011’de Dernegül istasyonu hizmete sunulmuştur. 

Gelecekte Bakü metrosu hatlarının uzunluğunun 119 kilometre, istasyonlarının sayısının ise 76’ya ulaştırılması planlanıyor.

Halen Bakü metrosu toplam uzunluğu 34,6 km olan 2 hattan, 23 çalışan ve iki inşaatı devam eden istasyondan oluşmaktadır. Bu istasyonların 23 giriş lobisi bulunmaktadır. İstasyonların yedisi büyük derinliktedir. Metroda merdiven kısmının toplam uzunluğu 4000 metreden fazla olan beş tür 39 yürüyen merdiven yapılmıştır. Tünel yapımlarının toplam uzunluğu 17,1 kilometreden fazladır. Bakü metrosunun diğerlerinden seçilme özelliği, onun hatlarının tepelik bölgede bulunan şehrin birbiriyle kesişen rölyefe göre yapılmıştır, burada %60 ve %40’binlik eğimliliği ve küçük yarıçaplı birçok eğrinin mevcut olmasıdır.

18,36 Km

İçerişeher - Hezi Aslanov

6,5 Km 1967

İçerişeher - N. Nerimanov

7,4 Km 1972

N. Nerimanov - Neftçiler

3,0 Km 1989

Netfçiler - Ehmedli

1,46 Km 2002

Ehmedli - H. Aslanov

14,8 Km

Dernegül - Güneşli

2,3 Km 1968

28 May - Hetai

2,4 Km 1976

28 May - Nizami

6,7 Km 1985

Nizami - Memar Ecemi

2,1 Km 2008

Memar Ecemi - Nesimi

1,3 Km 2009

Nesimi - Azadlıg prospekti

1,5 Km 2011

Azadlıg prospekti - Dernegül

28 Ekim 1995 yılında “Ulduz” ve “Nerimanov” istasyonları arasındaki tünelde trenin yangını sonucunda 300 kişi ölmüş, 400 kişi ise yaralanmıştır. Bu kaza «Ginnes Rekorlar Kitabı»na en dehşetli metro kazası olarak geçmiştir. Böylelikle ilk kez 1967 yılında «Ginnes Rekorlar Kitabı»na Şarkta ilk metro olarak geçen Bakü metrosu, bu defe facianın büyüklüğüne göre tarihe geçti. Birinci gösterge değişmeyen rekorlar listesine dahildir. Üçüncü rekor da bağımsızlık dönemine tesadüf etmektedir. Bakü Metrosu bu kez dünyada en ucuz demiryolu ulaşımı olarak büyük bir “başarıya” imza atmış ve ortalama 15 yıla yakın dönemde “Geçici Bayrağı” hiç kimseye kaptırmamıştır.