Azərbaycan Respublikası da daxil olmaqla dünyanın 70-dək ölkəsində təqribən 50 milyona yaxın azərbaycanlı yaşayır. Məlumdur ki, tarixi ərazilərində yaşayan, hər hansı mühacirət faktı baş vermədən, yalnız müəyyən ictimai-siyasi hadisələrin gedişində yaranan sərhəd dəyişmələri nəticəsində xarici ölkə vətəndaşlarına çevrilmiş həmvətənlər - İranda, Gürcüstan və Rusiya Federasiyasının Azərbaycanla həmsərhəd rayonlarında yaşayan etnik azərbaycanlılar diaspor hesab olunmur.
Dünyanın digər ərazilərinə - Amerika qitəsinə (1300000 nəfər), Avropa qitəsinə (1500000 nəfər), Afrika qitəsinə (1200000 nəfər), Asiya qitəsinə (3250000 nəfər), Türkiyəyə (3000000 nəfər), Avstraliya qitəsinə və Okeaniyaya (10000 nəfər) müxtəlif zamanlarda köç etmiş soydaşların sayı 10 milyondan artıqdır və bu rəqəm ekspertlərin rəyinə görə, Azərbaycan diasporunun ümumi sayı kimi qəbul edilə bilər.
Azərbaycanlılar Amerika qitəsində:
Azərbaycanlılar Amerika qitəsinin Şimal, Mərkəzi və Cənub hissəsində daha çox məskunlaşmışlar. Onların sayı ABŞ-da 1 milyona, Argentinada 12 minə, Braziliyada 75 minə, Kanadada 170 minə, Meksikada isə 27 minə çatır. Amerika qitəsi ölkələrindən Qonduras, Qvatemala, Peru və digərlərində də azərbaycanlılar məskunlaşmışlar.
Amerika qitəsində məskunlaşan azərbaycanlıların əksəriyyəti Cənubi Azərbaycandan miqrasiya etmiş insanlardır. 1970-ci ildən etibarən Türkiyədən, 1991-ci ildən isə Azərbaycandan bir qism azərbaycanlılar bu qitəyə axını diasporun tərkibinə və sosial-iqtisadi fəaliyyətinə öz təsirini göstərmişdir.
Azərbaycanlılar Avropa qitəsində:
Azərbaycan diasporunun yayılma coğrafiyası və say tərkibinə görə geniş olduğu ikinci qitə Avropadır. Son zamanların statistik göstəricilərinə əsasən, Avropa azərbaycanlılarının sayı Türkiyədə və Rusiyada milyonlarla, Ukraynada və Belarusiyada, Almaniyada, Böyük Britaniyada yüz minlərlə, Norveçdə, Danimarkada, İsveçdə, Macarıstanda, Fransada, İtaliyada on minlərlə, Polşada, İspaniyada, Avstriyada, Albaniyada, Finlandiyada, Portuqaliyada on mindən çox göstərilir. Digər Qərb ölkələrində məskunlaşmış azərbaycanlıların sayı müvafiq olaraq hər bir ölkədə 2-10 min nəfər arasındadır.
Hollandiya, Belçika, Danimarka, İsveçrə və Almaniyada yaşayan azərbaycanlıların əksəriyyəti Türkiyədən köçmüş azərbaycanlılardır. Böyük Britaniya, Çexiya, Slovakiya, Polşa, Avstriya, Estoniya, Belarus, Rusiya, Ukrayna, Moldova və Fransadakı soydaşlarımız isə İrandan və Azərbaycan Respublikasından köçənlərdir.
Azərbaycanlılar Asiya qitəsində:
Azərbaycan diasporunun üçüncü böyük hissəsi Asiya qitəsində məskunlaşmışlar. Onların sayı Banqladeşdə, Hindistan, Əfqanıstan, Pakistan, İordaniya və Orta Asiya respublikalarında yüz minlərlə, İndoneziya, Yəmən Respublikası, Çin, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində, Oman, Səudiyyə Ərəbistanı və Suriyada on minlərlə, İraqda isə təqribən bir milyona çatır.
Azərbaycanlılar Afrika qitəsində:
Afrika qitəsində məskunlaşmış azərbaycanlıların sayı Misir və Əlcəzairdə yüz minlərlə, Sudanda 17 min nəfərdir. Ümumilikdə, son zamanlar aparılan araşdırmalar nəticəsində Cənubi Afrika Respublikası və Zairdə də soydaşlarımızın məskunlaşdıqları müəyyən edilmişdir.
Azərbaycanlılar Avstraliya qitəsində:Avstraliya qitəsində isə təxminən 10 minə yaxın azərbaycanlının yaşadığı barədə məlumatlar var.
Dünyanın müxtəlif ölkələrində azərbaycanlıların sayı aşağıda göstərilən kimidir: (təxmini hesablamalara görə):
|
№
|
Ölkənin adı
|
Azərbaycanlıların sayı
|
|
1.
|
ABŞ
|
1.000.000
|
|
2.
|
Albaniya Respublikası
|
12.000
|
|
3.
|
Almaniya
|
300.000
|
|
4.
|
Avstraliya İttifaqı
|
8.000
|
|
5.
|
Avstriya Respublikası
|
19.000
|
|
6.
|
Argentina Respublikası
|
12.000
|
|
7.
|
Banqladeş Xalq Respublikası
|
170.000
|
|
8.
|
Belçika Krallığı
|
13.000
|
|
9.
|
Belarus Respublikası
|
6.600
|
|
10.
|
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri
|
55.000
|
|
11.
|
Birma
|
7.600
|
|
12.
|
Bolqarıstan Respublikası
|
64.400
|
|
13.
|
Böyük Britaniya
|
70.000
|
|
14.
|
Braziliya Federativ
Respublikası
|
74.000
|
|
15.
|
Butan Krallığı
|
1.500
|
|
16.
|
Çexiya Respublikası
|
2.000
|
|
17.
|
Çin Xalq Respublikası
|
30.000
|
|
18.
|
Danimarka Krallığı
|
56.000
|
|
19.
|
Estoniya Respublikası
|
1.800
|
|
20.
|
Əfqanıstan
|
430.000
|
|
21.
|
Əlcəzair Xalq Demokratik
Respublikası
|
260.000
|
|
22.
|
Finlandiya Respublikası
|
11.600
|
|
23.
|
Fransa Respublikası
|
70.000
|
|
24.
|
Gürcüstan Respublikası
|
600.000
|
|
25.
|
Hindistan Respublikası
|
300.000
|
|
26.
|
İndoneziya Respublikası
|
44.600
|
|
27.
|
İordaniya Haşimi Krallığı
|
410.000
|
|
28.
|
İraq Respublikası
|
800.000
|
|
29.
|
İran İslam Respublikası
|
30.000.000
|
|
30.
|
İrlandiya Respublikası
|
4.000
|
|
31.
|
İspaniya Dövləti
|
14.000
|
|
32.
|
İsveç Federasiyası
|
20.000
|
|
33.
|
İsveçrə Konfederasiyası
|
15.000
|
|
34.
|
İtaliya Respublikası
|
30.000
|
|
35.
|
Kanada Respublikası
|
174.000
|
|
36.
|
Küveyt Dövləti
|
18.000
|
|
37.
|
Qazaxıstan Respublikası
|
90.000
|
|
38.
|
Qırğızıstan Respublikası
|
16.000
|
|
39.
|
Latviya Respublikası
|
1.700
|
|
40.
|
Litva Respublikası
|
1.500
|
|
41.
|
Macarıstan Respublikası
|
26.000
|
|
42.
|
Malta Respublikası
|
2.500
|
|
43.
|
Meksika Birləşmiş Ştatları
|
26.000
|
|
44.
|
Misir Ərəb Respublikası
|
850.000
|
|
45.
|
Moldova Respublikası
|
5.000
|
|
46.
|
Monqolustan Respublikası
|
4.800
|
|
47.
|
Niderland Krallığı
|
20.000
|
|
48.
|
Norveç Krallığı
|
50.000
|
|
49.
|
Oman Sultanlığı
|
19.000
|
|
50.
|
Özbəkistan Respublikası
|
60.000
|
|
51.
|
Pakistan İslam Respublikası
|
350.000
|
|
52.
|
Polşa Respublikası
|
10.000
|
|
53.
|
Portuqaliya Respublikası
|
8.000
|
|
54.
|
Rumıniya Respublikası
|
44.000
|
|
55.
|
Rusiya Federasiyası
|
2.000.000
|
|
56.
|
Səudiyyə Ərəbistanı
|
40.000
|
|
57.
|
Slovakiya
|
2.000
|
|
58.
|
Sudan Demokratik Respublikası
|
17.000
|
|
59.
|
Suriya Ərəb Respublikası
|
92.500
|
|
60.
|
Tacikistan Respublikası
|
13.400
|
|
61.
|
Türkiyə Cümhuriyyəti
|
3.000.000
|
|
62.
|
Türkmənistan Respublikası
|
33.300
|
|
63.
|
Ukrayna Respublikası
|
500.000
|
|
64.
|
Yaponiya
|
10.000
|
|
65.
|
Yeni Zelandiya
|
2.000
|
|
66.
|
Yəmən Respublikası
|
58.000
|
|
67.
|
Yunanıstan Respublikası
|
12.400
|
Hal-hazırda dünyanın təxminən 45 ölkəsində Azərbaycan diaspor təşkilatı uğurla fəaliyyətdədir və bu təşkilatlar xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılar arasında milli, ideoloji, mənəvi, siyasi və iqtisadi amillərə əsaslanan birliyin təmin olunmasına səy göstərir.
