Revvadiler devleti

Salariler hükümetinin gerileme dönemde güç kazanan Tebriz, Marağa ve Eher hâkimi Ebülhica 981 yılında sonuncu Salari hükümdarı İbrahim ibn Merzbanı (962-981) tahttan indirerek Revvadiler devletini kurmuştur.

Bu sülalenin kökeni hilafet işgali zamanı Azerbaycan’ın güney bölgesine göç etmiş eski Arap nesillerine dayanmaktaydı. Revvadi neslinin kurucusu aslen Yemenli olan er-Revvad el-Ezdiydi. Azerbaycan’da yaşamış diğer Arap nesilleri gibi Revvadiler de yerli halkla kaynaşıp karışmışlardır. 8. yüzyılın sonlarında yarı bağımsız devlet olan Revvadi emirliği zaman-zaman tam olarak bağımsızlaşıp, nerdeyse Azerbaycan’ın bütün Güney topraklarını kendi denetiminde tutmaktaydı.

Salarileri yenilgiye uğrattıktan sonra Revvadiler Azerbaycan’ın Güney topraklarını kendi hâkimiyetleri altında birleştirmişlerdir. Ayrıca, Revvadiler, Muğan hakimi Sipehbud’u mağlup edip kendilerine bağlamışlardır.

1054/55 yılında Sultan Tuğrul Beyin öncülüğünde Azerbaycan’a akın eden Selçuk orduları Tebriz’e yaklaşmışlardır. Rakibin kudreti karşısında zayıf konumunu anlayan Revvadi hükümdarı Vehsudan, Tuğrul beyin hâkimiyetini tanımış, adına hutbe okunmasını emredip, sultana değerli hediyeler vermiştir. Böylece, Revvadi hükümdarları da Selcuklu hakimiyetini kabul ettiler.

Revvadiler devletin başkentini Erdebil’den Tebriz’e taşıdılar. Bu, ilerici bir adımdı. Çünkü Tebriz bütün Azerbaycan topraklarının iktisadi, siyasi ve medeni bakımdan birleştirilmesi için çok elverişli konumda yerleşmişti. Çeşitli Şark memleketlerini Akdeniz ve Karadeniz sahilleriyle, ayrıca Derbent geçidi sayesinde İdil boyu ve Doğu Avrupa’yla birleştiren uluslararası kervan yollarının kavşağında yerleşen Tebriz Revvadilerin hâkimiyeti yıllarında büyüyerek gelişti.

Başkenti Erdebil ve Tebriz şehirleri

Hakimiyette olan hükümdarlar:      

981- 988  Ebülhica ibn er-Revvad

988-1018  Memlan ibn Ebülheyca

1020-1059  Ebu Mensur Vehsudan