Olimpiyat harekatı

1922 yılı sonlarına doğru beden eğitimi ve spor alanıyla Azerbaycan Sendikalar Birliği de ilgilenmeye başlamıştır. Bu kurum spor cemiyetleri tesis etmiş, ülkede sporun altyapısının oluşturulmasına özel çaba sarf etmiştir.

Değişik spor türlerinde düzenlenmiş yarışmalar dışında ülkede komple spor turneleri de organize edilmiştir. İlginçtir ki 1925’de Bakü’de Olimpiyat Oyunları adı altında yarışmalar düzenlenmiştir. Bu oyunların programına hafif atletizmin değişik türlerinde yarışmalar da dahil edilmiştir. Bu olay Azerbaycan’da Olimpiyat Oyunlarına büyük ilgi yaranmasına neden olmuştur.

Azerbaycan bağımsızlığına kavuştuktan sonra 1992 yılında Azerbaycan Milli Olimpiyat Komitesi tesis edilmiştir. Azerbaycan Milli Olimpiyat Komitesi (AzMOK) – Olimpiyat Bildirgesi, Azerbaycan Cumhuriyetinin kurum ve kuruluşlarına ilişkin mevzuatına dayanarak oluşturulmuş, Adalet Bakanlığınca tescil edilmiş ve Tüzüğü Uluslararası Olimpiyat Komitesinde kabul edilmiş tüzelkişi statülü bağımsız sivil toplum örgütüdür.

Azerbaycan aynı yıl Barselona’da düzenlenmiş 25. Yaz Olimpiyat Oyunlarında bağımsız bir devlet olarak temsil edilememiştir. Çünkü komitenin Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmasına dek geçen sürede lisans yarışları sonuçlanmıştır. Bu defa Azerbaycan’ın beş sporcusu Bağımsız Devletler Topluluğu takımında Olimpiyat Oyunlarına katılmışlardır. Bununla birlikte Barselona Oyunları Azerbaycan’ın olimpiyat oyunları tarihinde yeni sayfa oldu. Bu oyunlarda Azerbaycan bayrağı yükseklere kaldırıldı, Milli Marşı seslendirildi. 

Barselona Oyunlarından sonra Olimpiyat Komitesi faaliyetini genişletmiş, Uluslararası Olimpiyat Hareketine katılmıştır. Bilindiği üzere Olimpiyat Hareketi sadece Olimpiyat Oyunlarıyla sınırlı değildir. Azerbaycan’da bununla ilgili değişik etkinlikler düzenlenmiştir

1994 yılında Azerbaycan’da Olimpiyat Hareketinin durumu, Milli Olimpiyat Komitesinin faaliyeti ile tanışmak için Uluslararası Olimpiyat Komitesinin Başkanı Huan Antonio Samaransh, Milli Olimpiyat Komiteleri Birliğinin Başkanı Mario Vaskes Rana, Avrupa Olimpiyat Komitesi Başkanı Jack Rog Bakü’ye gelmişlerdir. 

Genel olarak 1992-1997’li yıllarda Azerbaycan Milli Olimpiyat Komitesinin faaliyeti kapsamında Avrupa Yıldızlarının Olimpiyat Günlerine katılma, Bakü’de Uluslararası Koşu Günlerinin düzenlenmesi öngörülmüştür. Bu dönemde en önemli olay 1996’da Azerbaycan’ın bağımsız devlet olarak ilk defa Olimpiyat Oyunlarına katılmasıdır. Atlant Oyunlarına hazırlıkla ilgili emir, hazırlığın devamlı olarak devlet denetimi altında tutulmasını, sporcuların devlet tarafından destek ve dikkatin güçlendirilmesi olumlu sonuçlarını vermiştir. Bu yarışmalara Azerbaycan’da 23 sporcu katılmış bir gümüş madalya kazandı.

Azerbaycan Milli Olimpiyat Komitesi faaliyetinin ilk beş yılında yapılmış çalışmalar gereken düzeyde kurulmamıştır. Bu yönde gereken açılımların yapılması gerekirdi. Milli Olimpiyat Komitesinin 31 Temmuz 1997’de düzenlenmiş Yükse Meclisi Komitenin yeni Yönetim Kurulunu belirledi. İlham Aliyev Milli Olimpiyat Komitesinin Başkanı seçildi. Komitenin faaliyet alanları ve yönleri belirlendi.

Azerbaycan Milli Olimpiyat Komitesinin faaliyetini değerlendirdiğimizde bu faaliyetin birbirinden keskin farklı iki döneme ayrıldığını görebiliriz. Yapılmış çalışmaların kronolojisi de bunu açık şekilde göstermektedir. İlk dönem Olimpiyat Hareketi incelenmemiş, onun uluslararası alandaki rolü değerlendirilmemiş ve yönde hiçbir inisiyatif gösterilmemiştir. Faaliyet sadece Uluslararası ve Kıta Olimpiyat Komitelerinin bazı etkinliklerine katılmakla sınırlandırılmıştır. Sadece ülke dışında değil, Azerbaycan’da bile Milli Olimpiyat Komitesinin varlığı hissedilmemiştir.

1998 yılında ülke sporcuları ilk kez Kış Olimpiyat oyunlarına katılmışlar. Japonya’nın Nagano şehrinde yapılmış 18. Kış Olimpiyat oyunlarında Azerbaycan’dan 5 sporcu dört yarışmaya katılmıştır. 2000 yılında Sidney Olimpiyatında Azerbaycan sporcuları 2 altın, 1 bronz madalya kazanmışlar. Azerbaycan takım yarışmalarında 199 ülke arasında 34., Avrupa ülkeleri arasında ise 23. olmuştur. Bu başarı Olimpiyat hareketi tarihinde en büyük başarıydı.

2002 yılında Azerbaycan ikinci defa Kış Olimpiyat oyunlarına katılmıştır. ABD’nin Soit Lake Sity şehrinde yapılmış bu oyunlarda sporcular 3 yarışa katılmışlar. Nihayet 2004 yılı ağustos ayında Atina’da düzenlenen Olimpiyat oyunlarında Azerbaycan spor tarihinde ilk kez 5 madalya kazanılmıştır. 

2008 yılında Çin’de düzenlenmiş Olimpiyat oyunlarında Azerbaycan sporcuları 1 altın, 2 gümüş, 4 bronz madalya kazanmıştır.

Bugün ülkede 64 dalda spor yapılmaktadır. Ülkede 53 spor federasyonu, 66 spor kurumu, 60 spor kulübü, 170 spor okulu faaliyettedir. Federasyonlarda 23’ü Olimpiyat spor türünü, 36’sı Olimpiyat olmayan spor türüne aittir. Hazırda Azerbaycan’da 365489’dan fazla kişi spor ve beden eğitimiyle uğraşmaktadır. Son 15 yılda uluslararası yarışmalardan Azerbaycan’a yüzden fazla madalya getirilmiştir.

Azerbaycan’da periyodik olarak Avrupa ve dünya şampiyonluk yarışmaları düzenlenmektedir. Her yıl değişik uluslararası yarışmalar, artistik jimnastik, tekvando, güreş, boks, karate vs. gibi olimpiyat yarışmalarının Azerbaycan’da yapılması her alanda olduğu gibi spor alanında da ülkenin imajına olumlu katkı yapmıştır. Bu gün Azerbaycan’da spor alanı çok yaygın hale gelmektedir.